Truyện giết con chim nhại của Harper Lee xoay quanh những biến cố của gia đình Finch sống ở miền Nam nước Mỹ vào thời kì Đại suy thoái (1930). Câu chuyện đã làm nổi bật nên những vấn đề của xã hội lúc đó, nơi mà sự phân chia giai cấp, nạn phân biệt chủng tộc vẫn đang hoành hành mạnh mẽ. Truyện có những sự kiện chính và những thông điệp sau:
- Những năm tháng tuổi thơ đẹp đẽ của nhân vật chính (Scout, Jem và Dill), lúc vui, lúc buồn, lúc căng thẳng hồi hộp do các trò chơi khăm mà các em bày ra. Trong những năm tháng này, Boo Radley – người hàng xóm bí ẩn của nhà Finch nổi lên như một sự tò mò lớn, khiến bọn trẻ luôn rình mò tìm cách gặp được ông ta.
- Sự kiện Atticus (bố của nhân vật chính) quyết bảo vệ Tom Robinson – người da màu bị buộc tội hãm hiếp một người phụ nữ da trắng. Atticus biết Tom bị buộc tội oan, ông biết ông sẽ thất bại vì trong thời kì đó người da màu không thể thắng nổi vụ kiện, nhưng ông vẫn quyết làm bằng được. Atticus quyết tâm bảo vệ cho lẽ phải dù việc làm đó đẩy gia đình ông vào hoàn cảnh khó khăn, bị người dân xa lánh. Ông là một trong số ít người dân Maycomb đã vượt ra ngoài định kiến của xã hội. Câu nói của ông: “Simply because we were licked a hundred years before we started is no reason for us not to try to win.” thể hiện sự quyết tâm khi cố gắng bảo vệ cho lẽ phải. Bên cạnh sự chính trực, Atticus còn là người cha tuyệt vời, vợ ông chết sớm và ông đã cố gắng nuôi dạy 2 đứa trẻ theo cách hết sức nhân văn, ông thích trò chuyện với chúng, tôn trọng chúng và đưa cho chúng những bài học của ông về cuộc sống để chúng hiểu vấn đề. Một câu nói rất hay của ông với Scout: “You never really understand a person until you consider things from his point of view… Until you climb into his skin and walk around in it.” (Lúc đó Scout khoảng 6-7 tuổi)
- Sự kiện Tom Robinson bị kết tội dù Atticus đã chứng minh được rõ ràng rằng anh không thể phạm tội, điều đó cho thấy sự phân biệt chủng tộc có ảnh hưởng nặng nè trong cuộc sống của người dân miền Nam nước Mỹ thời kì đó, thậm chí nó làm sói mòn cả quan niệm đúng sai và gây ảnh hưởng lên cả cơ quan hành pháp như tòa án.
- Sự kiện Jem và Scout bị trả thù từ Bob Ewell (người đã cố gắng buộc tội Tom Robinson lúc trước) và được cứu bởi Boo Radley là điểm nhấn của cùng và có lẽ là đẹp nhất câu chuyện.
Nói thêm vì Boo, do hoàn cảnh mà ông đã quen sống trong sự cô độc, ông rất nhút nhát và không gặp gỡ ai, vì lẽ đó mà ông nhận những lời đàm tiếu không tốt của bọn trẻ trong thị trấn (cho rằng ông ăn thịt động vật sống và tấn công trẻ con), làm thành vòng xoáy càng làm tăng sự nhút nhát của ông. Tuy vậy Boo hiền lành, ông thương mến lũ trẻ nhà Finch và luôn dõi theo chúng. Trong đêm lũ trẻ bị tấn công, ông ra tay can thiệp và vô tình giết chết Bob Ewell, viên cảnh sát Hack Tate đã quyết định bảo vệ Boo không đem chuyện đó ra ánh sáng. Với Hack Tate, cũng như gia đình Finch, những người hiền lành như Boo Radley và Tom Robinson giống như những con chim nhại, chỉ cất tiếng hót làm đẹp cho đời chứ không làm hại ai, vì thế sẽ có tội nếu làm hại họ.
Tóm lại, truyện mới đầu tưởng là dành cho thiếu nhi, nhưng càng về sau thấy người lớn cũng nên đọc. Những biến cố trong truyện không chỉ cho mình biết thêm về bối cảnh lịch sử, xã hội miền Nam nước Mỹ vào đầu thế kì trước, mà còn truyền tải được những bài học nhân văn đắt giá. Điều mình ấn tượng nhất là nhân vật Atticus, ở ông mình nhìn thấy sự chính trực bảo vệ cho lẽ phải bằng tất cả khả năng của mình, vượt ra ngoài định kiến của xã hội, ông là một hình mẫu cần có không chỉ ở xã hội xưa, mà còn cả ở xã hội ngày nay, ở bất cứ đâu.
